Hoe verbeter je de akoestiek in de studio?
28 oktober 2021 
11 min. leestijd

Hoe verbeter je de akoestiek in de studio?

Hoe verbeter je de akoestiek in de studio?

Stel je voor dat je super mooie studio speakers in je badkamer zet…Hoor je dan nog hoe goed de speakers klinken? Zeker niet. In iedere onbehandelde ruimte voegt galm en andere akoestische eigenschappen toe aan het geluid wat je hoort. Vooral de lage tonen geven snel problemen in je studio ruimte en kan deze sterk versterken of verzwakken. Houd je daar geen rekening mee dan zullen je producties in een andere ruimte helemaal anders klinken. Een goede akoestische behandeling is dus noodzakelijk om je studio speakers tot zijn recht te laten komen.

Goedkope Gamma matjes of Auralex absorptie absorberen alleen het hoog en lossen problemen in het laag niet goed op. Kijk bijvoorbeeld op GIK acoustics voor betere opties, of bouw ze zelf. De belangrijkste problemen om aan te pakken zijn de eerste reflectie punten (early reflections) en de staande golven veroorzaakt door de lagere frequenties. Hiervoor zijn echte basstraps nodig. Hoe zit dan precies met de akoestiek? En op welke manier kun je de akoestiek verbeteren van je eigen (home) studio? Ik zal je hierover alles uitleggen in dit artikel.

Studio Dutch Dance Music Academy

Waar begin ik bij het maken van je eigen (home) studio?

Om een zo goed mogelijke start te maken in de wereld van muziekproductie zijn er dus een paar zaken die meteen al verschil maken. Een geschikte audio interface, een paar actieve monitor speakers en een speciale studio koptelefoon. Mijn tip voor een meteen een beter resultaat is dan ook, vergeet even al die leuke controllers, die geweldige plugins (lees hier alles over de must have plugins), die fantastische drumcomputers en die duizenden GB aan gratis samples die voor je studio te krijgen zijn. Begin bij de basis. En de basis is je gereedschap, want met goed gereedschap zul je veel beter uit te verf komen als muziekproducer en heb je daar zelf erg veel plezier van tijdens het maken van muziek. Een goede computer (lees hier alles waar een goede muziekproductie computer aan moet voldoen), een audio interface (lees hier alles over een goede audio interface voor ieder budget) en een manier om goed te horen wat je aan het doen bent. Want met een stel goede studio speakers (lees hier alles over waar goede studio monitoren aan moeten voldoen), kun je pas echt goed verschil in detail horen van je muziek projecten. Een goed begin is het halve werk. En op deze manier ben je al een eind op de goede weg!

Frustraties die opspelen na verloop van tijd.

Je kent het misschien al wel, je hebt een track gemaakt of gemixt en deze klinkt in jouw studio of over je koptelefoon helemaal top. Vervolgens luister je het terug in een andere ruimte of je auto en het klinkt helemaal @#$*&!!! Hoe kan dat?! Heel vaak ligt dit niet zozeer aan de kwaliteit van je monitoren of interface, maar aan de invloed van je studio ruimte op het geluid. Je hoort namelijk niet alleen het geluid dat direct uit je monitoren komt, maar ook de reflecties en staande golven (hierover later meer). Dit zorgt voor erg grote verschillen in je sound. Frequenties kunnen tot wel 15dB harder of zachter klinken! Tijdens het mixen hou je daar rekening mee, maar als je vervolgens in een andere ruimte gaat luisteren dan klopt er niets meer van. Het doel van een goede productie studio is daarom dat je zo nauwkeurig mogelijk hoort wat je aan het doen bent. Je wilt erop kunnen vertrouwen dat als je iets hebt gemaakt, dat het elders ook gewoon goed klinkt. Daarom kan ik je echt adviseren om lekker zelf aan de slag te gaan met het maken van goede absorbers voor je (home) studio.

 acoustics with rockwool for music studio

Wat zijn staande golven?

In een onbehandelde ruimte zullen bepaalde tonen langer uitklinken dan andere. Dat wordt veroorzaakt door staande golven. Een staande golf ontstaat wanneer één periode precies (een aantal keer) in de lengte, breedte of hoogte van een ruimte past. Nadat de golf door een parallelle wand wordt teruggekaatst, versterkt hij zichzelf op bepaalde plekken. Op andere plekken wordt een dal (negatieve uitslag) opgeheven door een berg (positieve uitslag). Basweergave is dus afhankelijk van waar je je bevindt in de ruimte. In de praktijk levert dat grote problemen op. Bijvoorbeeld door een nummer dat in de toonhoogte E staat, lijkt misschien meer bas te hebben dan een nummer in de toonhoogte A, simpelweg omdat de grondtoon van de bas misschien wel versterkt wordt door staande golven. Dat wil zeggen, op de luisterpositie. Luister je op een andere plek in de ruimte, dan verandert het beeld. Niet echt een fijn uitgangspunt voor een goede mix! De staande golven moeten dus getemd worden. Dat is bij lage frequenties lastig, omdat ze uit zulke grote, energie rijke golven bestaan. Het laag van een ruimte is dan ook altijd het moeilijkste gebied om goed te krijgen.

Probleemfrequenties van een ruimte kun je voorspellen door lengte, breedte en hoogte te delen door de golflengte. Als de lengte 6,80 meter is, past daar één complete periode van een geluidsgolf met een frequentie van 50 Hz in. 50 Hz zal daarom een belangrijke resonantiefrequentie zijn. Maar ook frequenties van 100 Hz, 150 Hz et cetera, want die passen er precies twee of meer keer in. Mocht de breedte van de ruimte exact de helft van de lengte zijn (3,40 meter), dan worden de problemen op 100 Hz nog groter. De verhoudingen van een ruimte zijn dus ook belangrijk.

Waterfall acoustics studio

In een 'waterfall-plot' kun je goed zien hoe staande golven leiden tot resonanties. In de grafiek zie je dat de nagalmtijd op 40 Hz langer is dan op andere frequenties. Dit ongelijkmatig na-ijlen vertroebelt het geluidsbeeld. Voor een goede akoestiek streef je dan ook naar een gelijkmatige nagalmtijd over het volledige frequentiebereik.

Misverstanden

Maak jouw (home) studio nooit helemaal “DOOD”. Je zou dus kunnen denken dat een studio het beste is als de ruimte helemaal “dood” is en alle frequenties en staande golven absorbeert. Alle reflecties weg en je hebt geen problemen meer. Dat klopt op zich, maar zo’n ruimte zou heel erg onaangenaam en onnatuurlijk zijn om in te werken. In een helemaal dode ruimte (anechoic chamber) ga je op een gegeven moment zelf het bloed dat door je lichaam stroomt horen! Je wilt dus een beetje een tussenweg, een goede akoestiek zonder dat je helemaal paranoia wordt ;-).eierdozen.png

Misschien heb je het weleens gezien, een studio met eierdozen op de muur of van die dunne gamma absorptie matjes om de akoestiek goed te maken. Dit werkt dus echt helemaal niet! Nou ja, als je wilt dat je opname als eierdoos klinkt dan mag het natuurlijk LOL. Voor isolatie werken eierdozen nauwelijks, daar is het materiaal simpelweg te dun voor. En geluid absorberen doen eierdozen alleen in het 600-800Hz gebied. Hoewel elke vorm van demping natuurlijk mooi meegenomen is, kan alleen breedbandige absorptie een gelijkmatige weergave opleveren. Helaas is de goedkope eierdozenoplossing dus geen échte oplossing. Idem voor dunne absorptie matjes, deze absorberen echt alleen maar het top-hoog en de rest niet. Je houdt dan alleen maar een doffere klank over.

Wat werkt dan wel voor een goede akoestiek?

Wat je wilt is het hele audiospectrum zo gelijkmatig mogelijk absorberen. Het audiospectrum gaat van 20Hz tot 20.000 Hz (van laag naar hoog). Hierbij wat voor de beeldvorming: een golf van 40 Hz is letterlijk 8,5 meter lang. Een hogere golf van 4000 Hz maar 8,5 cm. Welke denk je dat makkelijker is om te absorberen? Hoge tonen hebben een stuk minder energie dus die zijn een stuk makkelijker om onder controle te houden.

Absorberen

De overtollige energie in het laag kun je absorberen met basstraps. In professionele studio's zijn dat ruimtes achter wanden of boven plafonds, gedeeltelijk gevuld met een dempend materiaal. Meestal is dat minerale wol (steenwol of glaswol). Voor thuisstudio's zijn er losstaande tonnen en panelen die je aan de muur kunt bevestigen. Omdat het om grote golven (en veel energie) gaat, moeten basstraps groot zijn. Professionele studio's offeren er soms wel de helft van hun ruimte voor op!

Staande golven in het midden en hoog bestaan ook, we noemen ze ook wel flutter-echo's. Als je in je handen klapt, kun je zo'n echo gemakkelijk horen. Midden en hoge frequenties laten zich gemakkelijk absorberen door dunnere panelen, simpelweg omdat ze uit kleinere golven bestaan, en dus minder energie hebben. Gordijnen en tapijten helpen ook al een beetje mee. Teveel absorptie in het mid en hoog zou een ruimte onnatuurlijk dood maken, er moeten wel reflecties overblijven. Om ervoor te zorgen dat de overgebleven reflecties voldoende gevarieerd zijn, is diffusie nodig. De natuurlijke afwisseling van materialen en oppervlakken in een ruimte zorgt daar vanzelf al een beetje voor. Heb je veel wanden van harde materalen als steen, beton of glas, dan heb je zowel absorptie als diffusie nodig.

Studio diffusor

Hoe verbeter je de akoestiek van je eigen studio ruimte?

Het mooist is als je bij de bouw nog rekening kunt houden met de akoestiek. Met schuin tegenover geplaatste wanden bijvoorbeeld. Hierdoor zullen geluidsgolven zichzelf minder snel versterken en doven ze eerder uit. In een bestaande ruimte kun je veel bereiken met het plaatsen van akoestische panelen. Veel bedrijven bieden tegenwoordig kant­ en ­klare akoestische sets aan, bestaande uit verschillende panelen. In zo’n pakket zitten basstraps, panelen om midden- en hogere frequenties te absorberen en diffusors. Panelen kun je simpelweg met haakjes aan de muur hangen. Maar je kunt ze natuurlijk ook lekker zelf maken. Het is helemaal niet moeilijk en een stuk goedkoper om deze panelen zelf te maken. Het is niet moeilijk, de basis is vrijwel altijd een houten raamwerk, opgevuld met steenwol en bespannen met doek. De dikte van de panelen bepaalt het werkzame frequentiegebied. Voor midden en hoge frequenties moet je aan zo’n 5 cm denken, voor lage frequenties al snel aan 20 cm of meer. Op Internet is veel informatie te vinden over studio, akoestiek en zelfbouw.

Hoeveel panelen heb je nodig?

Een minimum set zou kunnen bestaan uit 4 basstraps, 4 mid/hoog panelen en 2-4 diffusors, een mediumset uit het dubbele. Bij een grote set kun je denken aan 12-16 basstraps, 10-14 mid/hoog panelen en 8 diffusors. De basstraps kun je in de hoeken stapelen tot aan het plafond, de resterende kun je bevestigen langs de randen van het plafond. Mid-hoog panelen verdeel je in de buurt van de luisterpositie over de voorwand en zijwanden, daarna over het plafond en achterwand. Diffusors idem dito. Nu hoor ik je denken..... dat zijn wel echt heel veel panelen..... maar als je allereerst de eerste reflectiepunten aanpakt in je studio, dan maakt dat echt al enorm veel verschil.

Als je panelen gaat bouwen houdt dan rekening met het volgende:

  • Absorptie van het laag kost het meest van je ruimte én van het budget.
  • In de lage frequenties kun je bijna niet teveel demping hebben. Ga maar na: hoe minder de lage frequenties weerkaatst worden, hoe meer je luistert naar het directe geluid van de speakers. En dat zal altijd rechter zijn dan wanneer de ruimte 'meedoet'.
  • Op de plekken met de hardste basweergave, plaats je de basstraps. In de praktijk zijn dat meestal de hoeken van de ruimte. Naarmate de frequentie hoger wordt, volstaan kleinere en dunnere panelen.
  • Panelen en basstraps kun je strak tegen de wand monteren, maar als je een spouw overlaat van bijvoorbeeld dezelfde afstand als de dikte van het paneel, zal het werkzame gebied van het paneel met een octaaf worden verlaagd. Dat is dus extra demping voor dezelfde prijs!

How to improve your studio acoustics

Basstraps

Passief

Veel lastiger is het om de lage frequenties onder controle te houden. Een beetje natuurkunde vertelt ons dat je de kwart van de golflengte aan absorptie nodig hebt om die golf te absorberen. Dat wil zeggen dat je voor de golf van 40Hz 8,5:2=4,25 meter dik absorptie nodig hebt…??? Dat is in veel ruimtes natuurlijk niet haalbaar. Je ruimte is waarschijnlijk niet eens 4 meter of je vrouw pikt het niet, die wil liever een inloopkast natuurlijk ;-). Een truc kan zijn om lucht tussen de lagen absorptie te laten, daardoor heb je een minder dik pakket nodig. Er zijn wel oplossingen, wees niet bang, maar bovenstaand geeft wel aan dat je met alleen Gamma matjes niet wegkomt. Er zijn een aantal interessante oplossingen die ook voor thuis kunnen werken. Echt goedkoop wordt het echter nooit, maar goede basstraps gaan wel je hele leven mee.

Actief

Dit zijn basstraps die zelf op de één of andere manier met bepaalde frequenties mee-resoneren en op die manier de energie absorberen of cancelen. Een eenvoudige, maar redelijk prijzige oplossing is om het sub laag met subwoofers af te spelen, maar dan uit fase. Het laag wordt dan gecanceld. Je wilt dit natuurlijk niet op je luisterpositie doen, maar op de probleem plekken in je (home) studio. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld Helmholz resonators of Limp-mass bass traps, Panel resonators. Hier vind je een leuke link voor als je van plan bent zelf basstraps te gaan bouwen.

Plaatsen van basstraps

Basstraps zijn dus het belangrijkst om te gebruiken. Vaak absorberen ze ook de hogere frequenties. Zo niet, dan wil je dus een combinatie van basstraps en absorptie voor de hogere frequenties. Bass bouwt het meest op in de hoeken van je kamer. Daarom is het verstandig om daar de basstraps te plaatsen. Met de rest van de absorptie wil je om mee te beginnen vooral de eerste (en hardste) reflecties absorberen.

studio bass traps

Diffusie

Een tweede manier om staande golven te voorkomen en een ruimte aangenaam te laten klinken is door middel van het plaatsen van diffusors. Een diffusor zorgt ervoor dat het geluid meer verspreid wordt waarbij de hoek van de weerkaatsing gebroken wordt. Diffusors voorkomen op die manier problemen met staande golven, kam filtering door early reflections en je ruimte gaat er wat meer “open” door klinken. Uiteindelijk is een combinatie van basstraps, absorptie panelen en diffusie meestal dus de beste oplossing. Voor in je (home) studio is dat soms niet meteen haalbaar natuurlijk. Begin gewoon met wat basstraps, je zult zien dat dit al een hele hoop verschil maakt.

Tot zover deel 7 van deze 12-delige reeks artikelen om een kickstart te maken met je eigen muziekproducties. In deel 8 zal ik verder in gaan of je nu wel of geen hardware gear zoals synthesizers, keyboards, compressors, EQ's of amps nodig hebt voor het maken van je eigen dance producties.

Wil je meer weten over welke computer en besturingssysteem nu het beste geschikt is voor muziekproductie? Lees dan het artikel “Deel 1: Welke muziekproductie computer is het beste geschikt”

Wil je meer weten over welke DAW is nu het beste geschikt is om elektronische dance muziek mee te produceren? Lees dan het artikel “Welke DAW is nu het beste geschikt om elektronische dance muziek mee te produceren?”

Wil je meer weten over welke audio interface het beste geschikt is om elektronische dance muziek mee te produceren? Lees dan het artikel “Welke audio interface is het beste geschikt voor het produceren van muziek?”

Wil je meer weten over welke plugins een must have ZIJN voor het produceren van muziek? Lees dan het artikel “Welke plugins zijn een must have voor het produceren van muziek?”

Wil jij meer weten over welke studio monitoren het beste geschikt zijn voor jouw studio? Lees dan het artikel "Wat zijn de beste studio monitoren voor het produceren van muziek?"

Wil jij meer weten over welke studio koptelefoons het beste geschikt zijn voor jouw studio? Lees dan het artikel "Welke studio koptelefoon is het beste geschikt voor het produceren van muziek?"

Ben jij benieuwd wat de DDMA voor jou kan betekenen als je graag wilt beginnen met het produceren van muziek? Bekijk dan ons aanbod van muziekproductie lessen en opleidingen.

Over de schrijver
Mijn naam is Joost van Dreumel. Ik heb een ongekende passie voor muziek, ben ik DJ en produceer mijn eigen platen in verschillende stijlen muziek. De afgelopen jaren heb ik een exponentiële groei doorgemaakt. Ik heb meer dan fulltime besteed aan opleidingen, masterclasses, zelfstudie, persoonlijke ontwikkeling en alles tot op het detail uitgezocht wat betreft les geven, DJ-en, audio engineering, studiotechniek en muziekproductie. Ik leerde dat alles mogelijk is, als je zelf maar bereid bent om in jezelf te ontwikkelen.Daarom werd het tijd om al mijn opgedane kennis over te dragen aan andere gepassioneerde muziekliefhebbers zodat ook zij serieuze stappen kunnen gaan zetten in hun muzikale carrière.
Reactie plaatsen