Wat is een EQ, hoe gebruik je hem en wat zijn de 12 belangrijkste EQ tips voor muziekproductie?

De equalizer oftewel EQ, is één van de belangrijkste gereedschappen van een muziekproducer of mixing engineer. Maar wat zijn equalizers en waarvoor gebruik je ze eigenlijk? Welke equalizer kies je? In deze blog leg ik het uit, behandel ik de belangrijkste EQ begrippen voor muziekproductie en zal ik de 12 belangrijkste EQ tips met je delen die essentieel zijn voor een goed en professioneel klinkende dance track.

Wat is een EQ?

We beginnen met een korte uitleg van de equalizer. Wat is dit voor iets, waarom gebruik je equalizers, wat voor soorten zijn er en wat zijn de 10 belangrijkste EQ tips voor een elektronische dance track? Heb je wel eens gebruik gemaakt van de bass- en of treble knop op je HI-FI geluidssysteem? In feite is dit een eenvoudige equalizer. Eigenlijk is een equalizer een soort volumeknop waarmee je een deel van het frequentiespectrum harder of zachter zet. Met de bass knop zet je alleen de lage tonen harder of zachter en met de treble knop alleen de hoge tonen. Inmiddels is de equa­lizer echter uitgegroeid tot een creatieve tool die je in elke muziekproductie toepast en de basis is van iedere mix. Er zijn verschillende soorten EQ’s en deze kun je maar beter zo snel mogelijk uit je hoofd leren, want deze zul je in ieder muziekproductie project gaan toepassen.

Waarom gebruik je een EQ?

Als je van je 8 of 16 maten loop een geheel arrangement hebt gemaakt naar een volledige dance track, zullen daar waarschijnlijk meerdere instrumenten, samples en loops in voorkomen. Mocht je deze individuele kanalen van je track nog niet bewerkt hebben met een EQ, zal het je waarschijnlijk opvallen dat sommige elementen helemaal ondergesneeuwd raken. Dit zal helemaal optreden als er meerdere elementen tegelijk afgespeeld worden in hetzelfde frequentiegebied of range. Dit noemen ze ook wel maskering waarbij instrumenten, samples of loops met een lager volume worden weggedrukt door het instrument, sample of loop met een harder volume. Je kunt een EQ toepassen om dit probleem aan te pakken. Door bijvoorbeeld alle frequenties onder de 200 Hz van een lead synth weg te filteren met een low cut filter filter. Hierdoor haal je de lage frequenties uit de lead synth en daardoor kan de lead synth niet meer interfereren en maak je ruimte voor de kick en bass. Je kunt ook frequenties versterken om bijvoorbeeld de verstaanbaarheid van de zang te verbeteren of om bepaalde karaktereigenschappen van een instrument, sample of loop uit te vergroten. Equalizers zijn er in alle soorten en maten maar als we kijken naar de bediening, zijn ze grofweg op te delen in twee groepen, namelijk grafische en parametrische equalizers.

Grafische equalizers

Bij een grafische equalizer is het hele hoorbare frequentiespectrum opgedeeld in een aantal banden. Iedere band heeft een vaste frequentie en een schuif waarmee je die frequentie en de direct aangrenzende frequenties harder of zachter kunt zetten. Bescheiden grafische equalizers met een stuk of zeven banden kun je tegenkomen op (bas)gitaarversterkers en pedalen. In concertzalen gaat de master output van het mengpaneel vaak door een grafische equalizer om de mix wat aan te passen aan de akoestiek van de zaal. Deze equalizers hebben vaak 31 banden, soms zelfs apart voor het linker en rechter kanaal. Het voordeel van grafische equalizers is dat je het hele frequentiespectrum overzichtelijk voor je hebt.

Parametrische equalizers

De meest voorkomende equalizer in je DAW is de parametrische equalizer. Dit is de meest uitgebreid instelbare equalizer die je kunt tegenkomen. Parametrische equalizers hebben meestal tussen de drie en zeven banden. Dit lijkt misschien veel te weinig, maar deze banden kun je als gebruiker zelf over het frequentiespectrum schuiven met de frequency knop. Soms over het hele spectrum, soms over een deel, waarbij de banden elkaar deels overlappen. Met de gain knop kun je de gekozen frequentie versterken of verzwakken. Met de Q-factor knop bepaal je de bandbreedte van de te versterken of verzwakken frequentie. Een Q waar­de van 0,5 of 1 betekent een brede band, een Q waarde van 3, 4 of meer geeft een smalle band in.

EQ curves

Met name parametrische equalizers hebben verschillende soorten EQ curves methodes. De banden van een grafische equalizer zijn altijd bell curves. Met een bell curve kun je een piek of een dal maken in het frequentiespectrum. Low cut filters (ook wel high pass filters) halen onder de ingestelde frequentie alles weg. Precies het omgekeerde is een high cut filter (ook wel low pass filter). Dit type filter haalt alles boven de ingestelde frequentie weg. Een shel­ving curve heb je in twee varianten een laag- en hoog shelving EQ curve. Indien het een lage shelving equalizer betreft kunnen wij hiermee simpelweg het laag in zijn geheel versterken of verzwakken. Alle frequenties beneden het kantelpunt zullen dan de gewenste hoeveelheid versterking of verzwakking krijgen.

Wanneer gebruik je een equalizer?

Met een equalizer kun je de klankkleur van een audiosignaal aanpassen door frequentiegebieden te versterken of te verzwakken. Dit is een creatief maar vooral subjectief proces. Iedere muziekproducer heeft weer een andere mening over wanneer een equalizer een mooi resultaat brengt. Enerzijds kun je dus je gang gaan, als jij iets mooi vindt klinken dan moet je er vooral voor gaan. Tegenwoordig zijn veel dance tracks enorm druk en zitten boordevol elementen die allemaal moeten worden afgestemd aan elkaar om de juiste balans en klank te krijgen waar je zo naar op zoek bent. Hieronder zal ik een aantal handvatten en essentiële EQ tips geven die je kunt gebruiken voor het produceren van je eigen dance tracks.

De 12 belangrijkste EQ tips voor muziekproductie

Gebruik je oren

Veel beginnende muziekproducers staren zich blind op het scherm om bepaalde sounds of elementen te EQ-en. Ze luisteren niet, maar doen ingrepen naar aanleiding van wat ze op het frequentiespectrum zien. Daar gaat het mis. Natuurlijk gebruik je frequentie analyzers om te bekijken of er bepaalde pieken in het frequentiespectrum zitten die ongewenst zijn of dat er te veel lage frequenties in bijvoorbeeld de lead synth zitten. Maar luister eerst naar de audio en vraag jezelf af of er EQ nodig is. De volgende vraag is of er een bepaalde frequentie versterkt of verzwakt moet worden. Op deze manier kun je van te voren nadenken wat je probeert te bereiken met een EQ voordat je hem gaat toepassen. Hoe meer je gaat luisteren naar de audio, je gaat nadenken wat ermee moet gebeuren zal het vermogen om elke frequentie te horen aanzienlijk verbeteren. Gehoortraining kan je daarbij helpen om je gehoor te ontwikkelen. In deze blog geef ik een uitgebreide uitleg over het frequentiespectrum ook een aantal programma’s waarmee je je gehoor kan ontwikkelen.

Verzwak meer dan je versterkt

Tijdens het produceren van tracks kom je misschien te vaak in de verleiding om eerst een boost te geven en vooral in de low end van de track ;-). Dit omdat luider in­drukwekkender klinkt en vaak beter lijkt. Ook al gaat het soms maar om een klein verschil. Zelfs ervaren geluidstechnici kunnen zichzelf voor de gek laten houden door volume. Een eerlijke vergelijking van het geluid is dus al­leen mogelijk op hetzelfde volume. Dit is dus de grote reden dat verzwakkingen vaak minder worden toegepast dan gewenst. Bij een verzwakking lijkt het geluid minder indrukwekkend te worden, omdat het minder luid wordt. Een kleine correctie met de vo­lume fader van dat kanaal zal de waarheid aan het licht brengen. Verzwakkingen hebben in principe twee voordelen. Ze zijn voor je ge­hoor onopvallend, waardoor het signaal natuurlijk blijft klinken. En je schept ruimte voor andere instrumenten om gehoord te kunnen worden in de mix. Kortom, pas naast versterkingen ook regelmatig verzwak­kingen toe op signalen in de mix waar het van toepassing is natuurlijk.

Solo EQ-en

We hebben het allemaal gedaan toen we voor het eerst begonnen te leren mixen, we probeerden een instrument, synth of basslines solo te EQ-en. Over het algemeen luister je niet op solo bij het equalizen. Je kan bijvoorbeeld een sub bass nauwkeurig behandelen, maar als er dan andere instrumenten in de mix bijkomen zoals de kick, drums, synthesizers etc. dan klinkt de sub bass toch weer anders voor jouw waarneming. Hoe goed of slecht de sub bass klinkt als je hem op solo zet, is volkomen irrelevant. Het gaat erom, hoe goed hij in de mix klinkt. Daarom is het meestal af te raden teveel op solo te EQ’en zoals je helaas maar al te veel ziet. Maar we leren al snel dat een geweldig klinkende solo-EQ vaak niet goed past in de context van de mix.

Verzwak met een smalle band, versterk met een brede band

Gebruik een smalle Q of bandbreedte bij het verzwakken van bepaalde frequenties. Een smalle bandbreedte zal een specifieke probleem frequentie of resonantie verwijderen uit de audio. Als je met een brede bandbreedte snijd haal je vaak te veel informatie uit je audio waardoor het betreffende geluid dun of nasaal gaat klinken. Het gebruik van een bredere bandbreedte bij het versterken van het geluid is natuurlijker en aangenamer voor de oren.

Vind probleem frequenties met een smalle Q-boost

Een sample, loop of instrument heeft in sommige gevallen een probleem frequentie of resonantie in zich wat de sound er niet mooier op maakt. Je hoort ze vaak pas als je ze gevonden en weggehaald hebt. Heel vaak zijn het bepaalde harmonische of resonanties die het probleem veroorzaken. Je vind deze probleem frequenties door de audio af te laten spelen, terwijl je met een bell curve met een smalle bandbreedte op en neer over het frequentiespectrum beweegt. Door deze volledig te versterken en op zoek te gaan naar deze frequenties zullen de vervelende frequenties snel erg duidelijk moeten worden. Als je ze eenmaal hebt gevonden, verlaag je de versterking in een verzwakking met een aantal dB’s als je denkt dat hierdoor de probleem frequentie uit de audio is. Dit levert mooie en zuivere mixen op, maar let op dat je niet te veel frequenties gaat dippen en verwijderen. Hierdoor kunnen je tracks dun gaan klinken.

Minder is meer

Het subtiel toepassen van een EQ is altijd beter dan door sommige frequenties enorm te versterken. Want dat kan onnatuurlijk klinken. Vooral voor beginnende muziekproducers is het goed om te onthouden dat je tussen de 3 en 5dB kan dippen en boosten kan aanhouden.

AB equalizing

Een andere, minder vaak toegepaste tech­niek heet AB equalizing. Hierbij luister je eerst rustig naar wat je wilt gaan doen, vervolgens zet je de equalizer op bypass en kies naar inschatting de juiste frequentie en mate van versterking of verzwakking van de equalizer. Terwijl het signaal speelt hef je de bypass op en hoor je direct of de ingreep overeen­komt met wat je in gedachten had. Mocht dit niet het geval zijn, zet je de equalizer weer op bypass en maak je een nieuwe inschatting. Wat je tevens kan doen dat je tijdens je mixage naar bestaande muziek in hetzelfde genre luistert. Je gehoor wordt zo weer gereset naar nul omdat het went aan die, op dat moment, nieuwe klank. Ook luisteren naar muziek in een ander genre kan beslist geen kwaad.

Positie bepalen van alle elementen

Je laat een instrument opvallen door met een equalizer een boost te geven, en daarna het volgende instrument, en daarna het volgende instrument, net zo lang tot je tien instrumenten, samples of loops hebt bijgewerkt. Het eerste instrument valt inmiddels niet meer zo op, waarop je dat instrument weer opnieuw gaat bijwerken met de equalizer. En zo gaat het maar door. Ook hier weer geldt, pas AB equalizing toe en luister naar wat andere producers doen. Sowieso geldt dat mixen een kwestie is van keuzes maken. Het verduidelijking van klanken is precies wat vandaag de dag tijdens het mixen gebeurt. Je wilt dat alle partijen de juiste klankkleur krijgen, bijvoorbeeld om ze meer of juist minder opvallend te maken. Als een van de instrumenten wat meer naar de achtergrond gaat (door bijvoorbeeld wat hoge tonen weg te halen) dan springt een ander instrument er juist wat meer bovenuit. Soms moet een heel mooi instrument toch meer een achtergrondrol vervullen om instrumenten in de voorgrond meer ruimte te geven.

Probeer EQ’s te stapelen

Verschillende EQ’s hebben subtiel verschillende kenmerken, dus het stapelen van verschillende EQ-typen kan een aangenaam effect hebben op de algehele klank. Probeer bijvoorbeeld EQ plug-ins met verschillende kenmerken achter elkaar te zetten. Elke plug-in zal op een iets andere manier reageren, er verschillende klankkleuren aan geven wat subtiele nuances aan de toon van de audio kan toevoegen. Een andere goede reden om meerdere EQ’s te gebruiken, is dat als je je EQ-instellingen hebt bepaald maar er toch de laatste hand wilt leggen aan wat kleine aanpassingen, een extra EQ wonderen kan doen. En soms klinkt het gewoon beter bij toeval, en dat is helemaal prima.

EQ de effecten

Of het nu op een reverb return kanaal is of na een distortion plug-in op een apart kanaal, kan het toepassen van EQ na deze plug-ins wonderen verrichten. Het verwijderen van lage, modderige delen van een reverb kan duidelijkheid toevoegen, terwijl het elimineren van vervelende frequenties die door vervorming worden veroorzaakt, een mix saver zijn. Wat je daarbij ook kan doen is om een EQ vóór het effect plug-in te zetten. Als je bijvoorbeeld alleen het midden bereik door een distortion plug-in wil sturen en de low end en de hoge tonen intact wil houden.

Pas EQ-ing toe op bussen of groepen

Door een EQ toe te passen op een groep of bus van bijvoorbeeld de basslines, percussie elementen, leads etc. kun je van alle elementen een samenhangend geluid maken en toch onderscheid geven waar dat nodig is. Dit is vooral nodig als je groepen met elkaar gaat mixen zoals de kick, basslines, leads, acids etc. Wat tevens een goede methode is om dynamisch te EQ is sidechaining. Dus als de kick klinkt dat de basslines weggedrukt worden om ruimte te maken voor de kick. Of door automatisering te gebruiken om een vocal meer presence te geven op een bepaald moment waar de leads klinken. Meestal klinken twee groepen met elementen op zichzelf erg goed, alleen komen de problemen als samen spelen. EQ kan een beetje ruimte in de één maken om de ander op te vullen.

Pas mono EQ-ing toe voor referentie

Maar als je bij het EQ-en wilt weten wat er werkelijk gebeurt, schakel dan over naar mono en luister. Als er elementen of gedeeltes van je track wegvallen als je de complete track in mono zet heb je een probleem. Want ook in mono moet de complete track overeind blijven. Want muziek wordt veel mono op beluistert zoals op mobiele telefoons, laptops en tablets. Bovendien zijn veel PA-systemen en club systemen vaak ook mono ingericht. Als je mix in mono niet goed klinkt, kan hij uit elkaar vallen en blijft er niets van over. Dus zorg ervoor dat je dit checkt als je de track opstuurt richting ene mastering engineer.

Dus, probeer deze EQ technieken uit, combineer ze en ik ben erg benieuwd naar de resultaten! Ben jij benieuwd wat de DDMA voor jou kan betekenen als je graag wilt beginnen met het produceren van muziek? Bekijk dan ons aanbod van muziekproductie lessen en opleidingen.